STARI DVOR/SKUPŠTINA GRADA BEOGRADA

Stari dvor, palata srpske dinastije Obrenović, u kojoj je danas Skupština Beograda, nalazi se na Andrićevom vencu u centru Beograda, na uglu ulica Kralja Milana i Dragoslava Jovanovića, čiji glavni ulaz gleda na Bulevar kralja Aleksandra. Pored Starog dvora nalazi se Novi dvor, sa kojim deli vrt, dok se preko puta nalazi Skupština Republike Srbije -Narodni dom.

Stari dvor je građen između 1882. i 1884. godine po projektu Aleksandra Bugarskog u stilu akademizma. Za Stari dvor vezani su važni događaji iz vremena političke moći dinastije Obrenović. Zgrada je podignuta za vreme vladavine Milana Obrenovića, koji je 1882. godine stekao titulu kralja. U ovoj zgradi je kralj Milan 22. februara 1889. abdicirao u korist svog sina Aleksandra Obrenovića. Od 1903. do 1914. Stari dvor je bio rezidencija dinastije Karađorđević. Od 1919. do 1920. u njemu su se održavale sednice privremene Narodne skupštine, a sve vreme do 1941. dvorske zabave i prijemi visokih stranih gostiju.
Dvor je dva puta oštećen. Prvi put u Prvom svetskom ratu, a drugi put u Šestoaprilskom bombardovanju 1941. godine.
Danas posetioce očekuje Stari dvor koji je vremenom izmenio svoj prvobitni unutrašnji i spoljašni izgled. Stari dvor je bio preuređivan po završetku Drugog svetskog rata, sve do 1947. godine. Arhitektura je tom prilikom znatno izmenjena. U zgradi Starog dvora danas se nalazi Skupština grada Beograda.

Po spoljašnjoj arhitekturi zgrada je među najlepše građevine akademske arhitekture Srbije XIX veka. Najraskošnije je ukrašena fasada prema bašti sa terasama na kojima se nalaze ženske figure -karijatide. Karijatide se ponavljaju i na fasadi prema ulici Kralja Milana, a ispod njih je niz dorskih stubova. Ostale dve fasade su nešto jednostavnije.

Glavni ulaz sa tremom bio je orijentisan prema dvorskoj bašti. Na zapadnom uglu zgrade ističe se poligonalna kupola krunisana dvoglavim orlom na vrhu, koja je vraćena nakon 2000. godine. Tokom obnove objekta posle Drugog svetskog rata arhitekte Dragiša Brašovan, Milan Minić i Aleksandar Đorđević izmenili su orijentaciju zgrade, pa je ulaz premešten na severnu stranu prema Bulevaru kralja Aleksandra.Takođe tada su ukolonjene dve, od tri prvobitne kupole,

Poslednja rekonstrukcija objekta sprovedena je 1997. godine. Tada je posle tromesečnih masovnih demonstracija (novembar 1996 – februar 1997), zbog nepriznavanja rezultata lokalnih izbora, demokratska opozicija preuzela gradsku vlast u Beogradu 21. februara 1997.

Gradonačelnik je postao predsednik Demokratske stranke i jedan od lidera opozicije, Zoran Đinđić. Prvi potez novoizabranog gradonačelnika bio je skidanje petokrake sa zgrade Skupštine Grada Beograda, čime je trebalo da se obeleži pobeda i najavi obaranje režima Slobodana Miloševića. Zvezda je predata Zoranu Đinđiću, koji ju je kasnije lično poklonio tadašnjem Muzeju 25. maj (danas Muzej Jugoslavije)

Skidanje petokratke sa zgrade Skupštine Beograda, 1997.

Zvezda skinuta sa kupole Skupštine grada Beograda 1997. godine (danas u Muzeju Jugoslavije)

.

CentralnI hol (površine 130 m2) je središnji prostor u prizemlju, natkriven staklenom tavanicom. U njemu su nekada bili staklena bašta i naknadno naručene, bogato obrađene hrastove stepenice, koje su vodile na prvi sprat (projektovao ih je poznati arhitekta Jovan Ilkić). Stepenice su uništene u Prvom svetskom ratu.
Oko ovog centralnog prostora sa stubovima i galerijama nalazile su se ostale prostorije dvora, među kojima su bile najznačajnije velika dvorana za prijeme i balove i trpezarija. Na spratu su bile i lepo uređena biblioteka(danas kabinet gradonačelnika) i dvorska kapela prema bašti. Celokupna unutrašnja oprema dvora naručivana je uglavnom iz Beča.
Iz centralnog hola se ulazi u sve ostale prostorije koje je okružuju – svečanu salu i salone.

Tavanica svečane sale

U crvenom salonu izložen je faksimil pisma pape Jovana VIII od 16. aprila 878. godine - najstarijeg pisanog dokumenta u kome se pominje slovensko ime Beograd. To je, zapravo, deo Registra pape Jovana VIII koji se danas čuva u Arhivu Vatikana. U ovoj prostoriji se nalazi i "Portret devojke" koji je 1862. naslikao Đura Jakšić, kao i slika Ismeta Mujezinovića "Prelaz peko Neretve". U ovom salonu su i pokloni delegacija: dve porculanske vaze sa motivima iz Sankt Petersburga (poklon ruske delegacije) i činija (poklon danske delegacije).

Žuti salon je reprezentativnog karaktera i služi za različite prijeme. Tu je i nekoliko je izuzetnih slika. Tu su slike Save Šumanovića, Jovana Bijelića, Petra Lubarde, Miodraga-Bate Mihajlovića, Peđe Milosavljevića, Petra Omčikusa i Vase Pomorišca kao i skulpture u drvetu Riste Stijovića. U ovom salonu izloženi su i pokloni stranih državnika, delegacija, udruženja i saveza: veći broj ukrasnih tanjira, vaza i skulptura.

Svečana sala povezuje Žuti salon i Salon XIX veka. Svojom veličinom( 260 m2) bila je predviđena za svečane prijeme, koji se i danas održavaju u njoj. Gornji delovi zidova ukrašeni su vitražima koji ilustruju narodnooslobodilačku borbu i scene iz radničkog života.

Enterijer Salona XIX veka uredio je Muzej grada Beograda u duhu vremena kada je Stari dvor nastao. Komodica, sekreter, vitrina, dve konzole sa ogledalima, predstavljaju originalni nameštaj koji je koristila kraljica Natalija Obrenović, supruga kralja Milana. U centralnom delu je izložena bidermajer garnitura. U vitrini su delovi porculanskih servisa, takođe iz kraljičinog salona, uvezeni sa Zapada. Tu je i porculanski tanjir sa krunom i kraljevskim inicijalima. Izložena crna garnitura u stilu Napoleon III takođe pripada tom vremenu. U ovom salonu su portreti viđenih i uglednih građana: trgovca Vula Bogdanovića i njegove žene, autora Franje Grifingera, zatim Stevana Knićanina, nepoznatog autora, Zmaj Jove Jovanovića, rad Uroša Predića iz 1938. portreti Jelisavete Kocić i Đorđa Bimbe, autora Arsenija Petrovića. Na centralnom zidu je velika slika "Veselje pred krčmom", nepoznatog autora.

Pripremile: Mila Antonović i Bogdana Novaković