AMBASADA SJEDINJENIH AMERIČKIH DRŽAVA

Ambasada Sjedinjenih američkih država nalazi se na Dedinju u ulici Bulevar kneza Aleksandra Karađorđevića broj 92, nedaleko od Kraljevskog kompleksa.

Potpisivanjem konzularnog i trgovinskog sporazuma između Kneževine Srbije i SAD 1881. godine započeti su politički odnosi dveju država. Diplomatski odnosi uspostavljeni su u novembru 1882. godine kada je poslanstvo SAD u Beogradu, predvođeno konzulom Judžinom Skajlerom, predalo akreditivna pisma kralju Milanu Obrenoviću.
Prvobitna zgrada ambasade nalazila se u ulici Kneza Miloša broj 50. U njoj je ambasada bila smeštena od 1950. godine. Međutim, zbog potreba za većim prostorom i obezbeđivanja veće sigurnosti, počelo je traganje za novom lokacijom. Naime, tokom protesta koji su se desili 21. februara 2008, godine posle proglašenja nezavisnosti Kosova, američka ambasada je zapaljena i jedna osoba je izgubila život. Sud je, u dugotrajnom postupku, okrivljene osudio na nekoliko meseci uslovne kazne  za paljenje amabasade. Predstavnici američke vlade naveli su da je važno da se pravdi privedu ne samo oni koji su učestvovali u napadu, već i oni koji su bili na vlasti i naredili povlačenje policije sa punktova u blizini ambasade.

Zgrada bivše ambasade je posle sveobuhvatne rekonstrukcije tokom 2017. godine pretvorena u  luksuzni stambeno-poslovni kompleks.

Zbog povoljnog položaja odabrano je naselje Dedinje. Nakon dve i po godine izgradnje, 2013. godine otvarena je nova zgrada ambasade. Na idejnom rešenju radila je poznata firma koja je zadužena za izgradnju američkih ambasada širom sveta uz konsultacije stručnjaka iz Gradskog zavoda za zaštitu spomenika kao i arhitekte Đorđa Bobića. Stara zgrada u ulici Kneza Miloša srušena je 2017. godine nakon što je zemljište prodato inostranim investitorima.
Nakon Drugog svetskog rata vila u ulici Užička 44 postala je rezidencija američkog ambasadora. Vilu je projektovao arhitekta Vojin Simeonović u duhu akademizma. Pripadala je Nikoli Uzunoviću, predsedniku vlade Kraljevine Jugoslavije u dva navrata.

Ambasada se prostire na 14.000 kvadratnih metara u okviru kojih se nalazi sedam objekata. Pored glavne zgrade ambasade (Kancelarija) u sklopu kompleksa nalazi se i manja zgrada koja služi kao dom za marince koji tu borave određen period od 6 do 18 meseci. Postupak dobijanja vize odvija se u zgradi odvojenoj od Kancelarije, čime se ubrzavaju neophodne procedure. U dvorištu se nalaze tereni za košarku i tenis koje zaposleni koriste za fizičku aktivnost, kao i roštilj i prostor za proslave.
Dizajn Kancelarije, glavne zgrade unutar kompleksa ambasade, odlikuje se savremnim arhitektonskim dizajnom poznatim kao neomodernizam. Fasade od mermera i granita sa suptilnim varijacijama u veličini kamenih blokova, njihovih tekstura i ritma, doprinose naglašavanju volumena zgrade. Brisoleji na prozorima doprinose zaštiti od sunca i eleganciji dizajna. Ulazna fasada, nadstrešnice od finog metala doprinose sofisticiranom izgledu.

Projekat je izrađen po najvišim ekološkim standardima (LEED standard), čime se štedi na potrošnji energije i vode. Kompleks ambasade je prvi objekat u regionu koji zadovoljava predviđene standarde „zelene gradnje“ usmerene ka samoodrživosti.

Zelene površine zauzimaju 42% prostora zemljišta ambasade.

Unutrašnjost glavne zgrade ambasade, Kancelarije, sastoji se od tri sprata. Na prvom spratu smešteni su sektori za kulturu i obrazovanje koji se između ostalog bave razmenama studenata. U velikom holu se pored radnih prostorija nalaze kafeterija, menza i prodavnica u kojoj zaposleni Amerikanci dobavljaju proizvode iz SAD. Na drugom spratu se nalazi kancelarija ambasadora, a na trećem spratu su kancelarije ostalih sektora.
Untrašnjost je minimalistički uređena. Iznad ulaznih vrata glavne zgrade nalazi se umetničko delo napravljeno od granja sakupljenog sa ulica Beograda. Hodnici su ukrašeni zastavama savezničkih država i umetničkim delima srpskih umetnika: Marine Abramović, Cileta Marinkovića i dr.

View this post on Instagram

A post shared by BEOgradska avanTURA (@beotura)

Odnosi Srbije i SAD imaju dugu tradiciju. Do prvih koraka ka uspostavljanju diplomatskih odnosa došlo je potpisivanjem Konzularne konvencije i Trgovinskog ugovora između Kneževine Srbije i Sjedinjenih Američkih Država 1881. godine. Diplomatski odnosi uspostavljeni su u novembru 1882. godine kada je poslanstvo SAD, predvođeno konzulom Judžinom Skajlerom, stiglo u Beograd. Diplomatski odnosi dve zemlje razvijeni su u vreme kada su obe države bile izuzetno nestabilne, zbog političkih ubistava i ratova. Samo četiri godine nakon što je ubijen predsednik Linkoln u SAD-u na kraju krvavog građanskog rata, knez Mihajlo Obrenović je ubijen dok je šetao parkom u Košutnjaku. Skajler, koji je tada bio američki konzul u Bukureštu, napisao je da će ubistvo Obrenovića „izazvati najdublje saosećanje kod Amerikanaca zbog smrti voljenog predsednika Linkolna".
Skajler je, zajedno sa Amerikancem Džonom Kasonom, igrao ključnu ulogu u ubeđivanju Vašingtona da obezbedi podršku Srbiji. Kason, koji je tada živeo u Beču, apelovao je na Vašington da uspostavi trgovačke odnose kako bi pomogao Srbiji da se oslobodi austrougarske provredne dominacije. "Srbija koja se bori da uspostavi svoju nezavisnost u civilizaciji zapadne Evrope, suočena je sa mnogim teškoćama koje stvaraju moćni susedi," napisao je Kason Vašingtonu.
Ugovori koje su izradili Skajler, Kason i njihove srpske kolege poslati su u Vašington na pregled krajem juna 1881. godine. Nekoliko dana kasnije, Stejt department je poslao telegram odobravajući tekst ugovora. Skajler je brzo otputovao iz Bukureštu za Beograd, gde je 14. oktobra potpisao konzularne i trgovinske ugovore sa srpskim ministrom spoljnih poslova, Čedomiljem Mijatovićem.
Posle godinu dana Senat SAD-a u potpunosti je odobrio ugovor, nakon čega je Skajler predao svoje diplomatske akreditive kralju Milanu zajedno sa "iskrenim željama američkog naroda za mir i dobrobit srpskog naroda, čija je težnja za nezavisnošću, posle vekova borbe, napokon bila ostvarena."
U toku Drugog svetskog rata, usled nemačke okupacije Jugoslavije, američko poslanstvo je preseljeno u London 1941. godine. Poslanstvo u Beogradu je 1942. godine podignuto na nivo ambasade, a tadašnji poslanik SAD u Jugoslovenskoj vladi Entoni Dreksler Mlađi postaje ambasador. U narednim godinama ambasada se zajedno sa vladom Jugoslavije premestila u Egipat, zatim natrag u London, da bi se 1945. godine po završetku rata vratila u Beograd.
Nakon savezničkih odnosa u Prvom i Drugom svetskom ratu u periodu od 1945-1948, usledio je period zahlađenja odnosa Jugoslavije i SAD. Nakon sukoba Jugoslavije i Sovjetskog Saveza intenzivirana je politička saradnja sa SAD. U godinama hladnog rata, usled jugoslovenske vanblokovske politike, došlo je do brojnih susreta Tita sa američkim predsednicima poput Ajzenhauera, Kenedija, Niksona, Forda i Kartera. Vojna saradnja uspostavljena je 1951. godine, a sporazumom između dve vlade definisana je vojna pomoć jugoslovenskoj vojsci u vidu vojne tehnologije, oružja, tenkova i aviona. Godinu dana kasnije uspostavljena je saradnja u domenu nauke i tehnologije.
Šezdesetih i sedamdesetih godina 20. veka odnosi SAD i tadašnje Jugoslavije bili su vrlo uspešni,a predsednik Josip Broz Tito se susreo sa svim američkim predsednicima. (osim sa Lindonom Džonsonom). U navedenom periodu u zvaničnim posetama Jugoslaviji boravili su Ričard Nikson i Džerald Ford, dok je Tito u SAD boravio kao gost Džona Kenedija i Džimija Kartera.

Poseban doprinos poboljšavanju američko-jugoslovenskih  odnosa dao je američki diplomata Džordž F. Kenan. Diplomata i politikolog, Kenan je kao ambasador SAD u Jugoslaviji od 1961. do 1963. godine, pokazao  razumevanje međunarodnih odnosa, zalaganjem da se SFRJ osnaži ekonomskom podrškom od strane SAD-a, kako bi uspela da prevaziđe krizu nastalu raskidom bliskih političkih veza sa SSSR-om. Spomen ploča nekadašnjem ambasadoru Sjedinjenih Američkih Država (SAD) u Jugoslaviji Džordžu Kenanu otkrivena je 13. juna 2022.godine. Spomen ploča se nalazi na mestu nekadašnje ambasade SAD u Ulici kneza Miloša.

Jugoslaviju je posetio virusolog Albert Sejbin, koji je otkrio vakcinu protiv dečje paralize. Boraveći na Institutu Torlak u Beogradu poklonio je delove virusa, na osnovu kojih se proizvodila vakcina protiv dečje paralize u Jugoslaviji. Saradnja je uspostavljena i na polju nuklearnih i svemirskih istraživanja, te je Jugoslavija dobila priliku da ugosti ekipu misije Apolo 11, tri meseca nakon njihovog povratka sa Meseca, a Tito je posetio NASA-u. Umetnost, kultura i filmovi kao instrumenti javne diplomatije, vrlo brzo su inkorpornirani u javni život Jugoslavije, te su holivudski glumci učestvovali u jugoslovenskim filmovima, trgovinski lanci su se širili, a reklame su sadržale američke motive.
Odnosi SFRJ i SAD su neprekidno trajali do 1992. godine, kada su uvedene međunarodne sankcije Saveznoj republici Jugoslaviji. SAD su zatvorile ambasadu u Beogradu dan pre NATO bombardovanja 23. marta 1999. godine. Do ponovnog uspostavljanja odnosa došlo je nakon oktobra 2000. godine, razmenom pisama između predsednika Bila Klintona i Vojislava Koštunice, a ambasada je ponovo otvorena 2001. godine na čelu sa Vilijamom Montgomerijem kao ambasadorom.