U Beogradu su postojale četiri sinagoge. Zbog različitih istorijskih okolnosti tri sinagoge su srušene a samo jedna je do danas sačuvana. U Zemunu su bile dve sinagoge, ali nijedna nije sačuvana.
Prva sinagoga je sagrađena već tokom 17. veka , i poznata je kao El kal vijež0. Nalazila se u današnjoj ulici Visokog Stevana 5-7. Bila je velika jednobrodna građevina pravougane osnove (36mx 8m) s polukružnom apsidom na južnoj strani. U nekoliko navrata je stradala usled požara ali je svaki put obnavljana. Velika rekonstrukcija ove sinagoge usledila je 1819. i do uništenja sinagoga nije menjala izgled. Oštećena je tokom bombardovanja Beograda 1941, a ostaci su srušeni 1952.
Stara sinagoga El kal vijež
Današnji izgled lokaliteta, Ulica Visokog Stevana 5-7
Druga dorćolska sinagoga „Nova sinagoga“, El kal nuevo, podignuta je nakon sticanja nezavisnosti Srbije na Berlinskog kongresu. El kal nuevo bio je hram koji je posećivao siromašniji svet. Porušena je u Prvom svetskom ratu, a na tom prostoru je jevrejska opština sagradila magacinski prostor koji je opstao sve do danas.
Sledeća sinagoga koja se gradila za potrebe sefardske zajedice bila je sinagoga Bet Izrael u Ulici cara Uroša. Na konkursu je pobedio projekat arhitekte Milana Kapetanovića . Sinagoga je sagrađena u neomavarskom stilu . Završena je 1908. godine, ali je u Drugom svetskom ratu zapaljena, pa je posle rata 1949. godine odlučeno da se ostaci sinagoge uklone, i da se na tom mestu sagradi Galerija freska.
Bet Izrael sinagogoga, Beograd (srušena) Slika izgorele sinagoge Galerija freska na mestu današnje sinagoge
Okončanjem Prvog svetskog rata Beograd je počeo da privlači sve veći broj Jevreja Aškenaza koji su se doseljavali iz nekadašnje Austro-Ugarske. U Beogradu ih je bilo i ranije, ali za razliku od Sefarda nisu bili naseljeni samo u jednom delu grada,već po čitavoj varoši. Upravo zato, za lokaciju nove aškenaske sinagoge Sukat Šalom izabran je sam centar grada Kosmajska ulicu 51 (današnja Maršala Birjuzova).U toku Drugog svetskog rata nemački vojnici su je koristili kao bordel sa ciljem devalviranja jevrejskog hrama. Sinagoga Sukat Šalom je jedina ostala da služi svojoj nameni i nakon Drugog svetskog rata
S obzirom da je posle Drugog svetskog rata Zemun postao deo Beograda, važno je pomenuti da su i Zemunu postojale dve sinagoge. Zemunska sefardska sinagoga je oštećena u savezničkom bombardovanju 1944. godine ali do kraja rata nije imala većih oštećenja. Ipak, spornom odlukom vlasti sinagoga je srušena 1947.godine i na adresi Dubrovačke 23 podignut je stambeni blok. Projekat sinagoge bilo je delo arhitekte Josefa Marksa iz 1871.godine.
Aškenaska zemunska sinagoga izgrađena je u današnjoj ulici Rabina Alkalaja broj 5 sredinom XIX veka. Iako je bila očuvana posle Drugog svetskog rata, 1962. godine prodata je opštini Zemun. Opština je sinagogu počela da koristi za sastanke mesnog odbora i za program kulturno-umetničkog sadržaja, pa je u jednom trenutku postala i diskoteka, restoran, a njena namena je do danas ostala sporna.
Pripremila: Iva Pešić
