Nekropola predstavlja veliko groblje ili sakralno mesto. Ime je nastalo od grčkih reči νεκρος (nekros) = „mrtav“ i πολις (polis) = „grad“, u prevodu „grad mrtvih“. Reč nekropola se najčešće koristi za mesta sahranjivanja u blizini gradova drevnih civilizacija i za antička nalazišta, ali naziv se od 19. veka primenjuje i za planski organizovana gradska groblja.
Rimski sarkofag sa portretima
Nekropole su značajne zbog toga što očuvana antička grobna celina (sa nadgrobnim natpisima) pruža brojne podatke o polu, imenu, poreklu, zanimanju, društvenom statusu i verskom opredeljenju pokojnika. U Singidunumu je najveći broj natpisa posvećen vojnim licima ili veteranima legije IV Flavije ili ličnostima iz gradske uprave. Retko su posvećeni oslobođenicima i robovima. U nekim slučajevima su nad grobom spaljenog pokojnika pronađeni kameni lavovi koji predstavljaju zaštitnike grobnog prostora.
Rimske stele u Lapidarijumu
Saznanja o antičkim nekropolama Singidunuma se sakupljaju od kraja 19.veka, od prvih arheoloških iskopavanja. Registrovano je 270 grobova, a za neke od njih nema nikakvih podataka osim njihovog mesta. Stanje istraživanja pre Drugog svetskog rata može se naći u izveštajima o slučajnim nalazima koji prate izgradnju Beograda.
Na nekropolama Singidunuma pronađeni su grobovi različitih dimenzija i izgleda, jer su oblik i dimenzija groba uslovljeni sadržajem (da li su ostaci pre sahrane spaljeni ili nisu). Najbrojniji grobovi su zidane konstrukcije od opeka, zatim grobovi pokojnika položenih u običnu grobnu jamu, potom kameni sarkofazi, grobovi bunari i grobne konstrukcije od kamenih ploča-stela, dok je sahrana u keramičkoj urni zabeležena u samo jednom slučaju.
Grobovi su pronađeni jugozapadno od naselja na prostoru Pop-Lukine i Brankove ulice, zatim u ulicama na Dorćolu i u Jevrejskoj ulici gde je otkriven najseverniji antički nalaz. Jugoistočno je otkriveno mnoštvo grobova od Trga Republike preko ulica Dečanske i Makedonske, preko Bulevara kralja Aleksandra sve do Tehničkih fakulteta. Grobovi su još pronađeni jugoistočno, na Vračaru, na Banjici, Marinkovoj bari i na Topčiderskom brdu.
Pripremila: Ana Brajović
