ČESMA MEHMED PAŠE SOKOLOVIĆA

Česma Mehmed-paše Sokolovića nalazi se u gornjem gradu Beogradske tvrđave, blizu spomenika Pobednik i u neposrednoj blizini Defterdareve  kapije.

Mehmed Paša Sokolović je bio veliki vezir na dvoru turskih sultana od 1565-1579. Po modernoj državnoj funkciji on je bio premijer u službi sultana Sulejmana Veličanstvenog, Selima II, i Murata III. Poreklom Srbin iz Bosne, Sokolović je vodio mudru politiku koja je olakšala život hrišćanskog stanovništva u Carevini. Doprineo je obnovi Pećke patrijaršije, a svojim zalaganjem podržao je izgradnju brojnih zadužbina (danas na teritoriji Bosne i Hercegovine). Po njegovom zahtevu neimar Sinan izgradio je most preko Drine u Višegradu. Poginuo je tragično, kao žrtva političke zavere u 74. godini.
Mehmed-paša Sokolović inicijator je izgradnje mnogih objekata koji su olakšali svakodnevni život stanovništva. Njegova česma predstavlja najstariju sačuvanu česmu u Beogradu.

Česma Mehmed - paše Sokolovića

Prema svedočenju turskog putopisca Evlije Čelebije, česma je podignuta između 1576. i 1577. godine. Beograd je za vreme turske uprave posedovao vodovodnu mrežu. Jedan krak vodovoda napajao je vodom Gornji grad. Česma je možda služila i za napajanje džamije sultana Sulejmana, koja se nalazila u blizini. Česma je bila zatrpana sve do 1938, a od tada delimično, sa dve strane koje su mogle da se vide. Obnovu česme tokom 2015-2017. godine finansirala Turska agencija TIKA, dok je za konzervatorski nadzor bio zadužen gradski Zavod za zaštitu spomenika kulture. Zanimljivo je da je, tokom obnove česme, pronađeno više arheoloških ostataka – deo rimskog utvrđenja iz drugog veka i delovi neolitske kuće, što govori o tome da je ovo bilo mesto odakle je krenuo da se razvija urbani deo grada.

Dimenzije objekta su 7.5 x 6.3m, a visina 4,5m. Izgrađena je od krečnjačkih stena u vidu kubusa , jednom stranom naslonjena na zidine, a sa ostale tri strane ukrašena nišama sa česmama za vodu koja se sliva u kamena korita. Niše su dekorisane sa orijentalnim potkovičastim lukovima. Odmah uz česmu nalaze se ostaci rimskog bedema starog oko 1.800 godina.