Damad Ali Pašino turbe
Damad Ali pašino turbe je podignuto 1784 . godine i nalazi se u Gornjem gradu Beogradske
tvrđave . Ujedno uz turbe Šeih Mustafe (ulica Višnjićeva br. 1), ovaj objekat predstavlja jedini
preostali sačuvani primerak turske funerarne arhitekture u Beogradu .
Pored navedenih podataka iz studija, za proučavanje turbeta najznačajnije istorijske izvore
predstavljaju: arhivska građa iz turskog perioda, bogata kartografska građa iz XVIII veka , kao i
mermerna ploča koja se nalazila iznad ulaza u turbe Damad Ali paše . Ova ploča je tokom Prvog
svetskog rata odneta u Budimpeštu , a restitucijom kulturnih dobara vraćena je 1958 . godine.
Ploča je u prvom periodu bila uskladištena u Vojnom muzeju , da bi zatim bila preneta u današnji
objekat Damad Ali – pašinog turbeta. Bitan podatak je da ova ploča svojim dimenzijama ne
odgovara niši iznad portala postojećeg turbeta. Na osnovu analize svih navedenih izvora i datih
podataka izvršeno je preciznije datovanje i atribucija turbeta.
Navedena posvetna ploča, vraćena iz Budimpešte, poginulog vezira Damad Ali-paše saznajemo
da ga je sahranio njegov čuvar pečata koji se po okončanju austrijske okupacije vratio
u Beograd kao dafterdar i tom prilokom 1741 – 1742. godine podigao turbe nad grobom Damad
3
Ali-paše . Ova činjenica potvrđuje i turska arhivska građa, precizirajući da se Damad Ali pašino
turbe nalazilo kraj džamije sultana Mahmuda. Položaj ove džamije kao i turbeta precizno je
opisan u više dokumenata.
Damat Ali-paša je poginuo 1716 . godine i sahranjen je u Beogradu . Značajan podatak je
položaja džamije sultana Sulejmana, podignute nedugo nakon prvog turskog
osvajanja Beograda 1521. godine, a u blizini koje je Damat Ali-paša sahranjen. Ova džamija
danas ne postoji i očuvana je samo u tragovima. Na osnovu postojeće kartografske građe
pouzdana je pretpostavka da se nalazila na Gornjem gradu Beogradske tvrđave , 40-50 m
istočno od česme Mehmed-paše Sokolovića .
Tokom obimne austrijske rekonstrukcije Beogradske tvrđave u periodu 1718—25. godine,
urađena je nivelacija prostora Gornjeg grada, kada su porušeni skoro svi objekti iz ranijeg
perioda. Prilikom ovih radova je stradala pomenuta džamija, kao i grob Damad Ali – paše .
Nakon obnove turske vlasti u Beograd u, 1740. godine, došlo je do potpuno novog izgleda
Gornjeg grada Beogradske tvrđave .
Pripremila : Iva Pešić
