Скочи на садржај

PALATA SRBIJA/ZGRADA SIV-a

GDE SE NALAZI?

Palata Srbija nalazi se u Ulici Bulevar Mihajla Pupina 2, na Novom Beogradu. Sa druge strane izlazi na Bulevar Nikole Tesle. To je prostor Bloka 27 koji se nalazi naspram centralne zone Novog Beograda.

PALATA SRBIJA/ZGRADA SIV-a

Savezno izvršno veće i dalje je zvanični naziv ove građevine. SIV je bio odgovoran za državne poslove i nadzor nad sprovođenjem zakona u bivšoj Jugoslaviji. Sastojalo se od  najmanje 15 članova koje je birala Savezna narodna skupština. Imalo je šest saveznih sekretarijata: Narodnu odbranu, spoljne poslove, unutrašnje poslove, finansije, pravosuđe i transport.
Do 1963. godine predsednik Saveta (premijer) bio je i predsednik države. Međutim, nakon 1963. godine, predsednika Saveta izabrala je Savezna narodna skupština. Prvi predsednik bio je Josip Broz Tito.

Palata Srbija sagrađena je 1959. godine, a svečano je otvorena 1961. godine povodom Prve konferencije šefova država i vlada nesvrstanih zemalja u Beogradu.  Zanimljivo je da je dizajniran u obliku ćiriličnog slova „N“ (ćir. „H“). Kao spomenik kulture određen je 2013. Unutrašnjost ove monumentalne građevine ispunjena je izuzetnim umetničkim delima jugoslovenskih umetnika: Petra Lubarde, Save Sandića, Marije Pregelj, Mila Milunovića, Đorđa Andrejevića Kuna.

ISTORIJAT

Ideja o podizanju Palate Predsedništva vlade FNRJ-a poklapa se s početkom formiranja novog grada na levoj obali Save koji je trebalo da postane prestonica nove socijalističke države. Prvog januara 1947. god zvanično je raspisan konkurs u kome su mogli učestvovati svi građani FNRJ bez obzira na stepen stručne spreme. Prva nagrada na konkursu dodeljena je zagrebačkom projektnom birou na čelu sa arhitektom Vladimirom Potočnjakom i timom (Zlatko Nojman, Anton Urlih i Dragica Perak) . U novonastalim  političkim okolnostima posle 1948. kada se jugoslovenska politika distancira od SSSR-a, kao i smrt arhitekte Vladimira Potočnjaka 1952. zaustavljaju se radovi na Palati. Zbog promena u federalnoj strukturi i organizaciji nove socijalističke države objekat je preimenovan u zgradu Saveznog izvršnog veća . Projekat preuzima beogradski projektni biro „Stadion“ i arhitekta Mihailo Janković, koji je takođe projektovao stadion JNA i sportski centar „Tašmajdan“ 1954. godine.

Objekat je transformisan u znatno moderniju varijantu. To je postignuto odbacivanjem masivnih zidova i ubacivanjem stubova gde god je to bilo moguće. Arhitekte su nagrađene Ordenom rada sa zlatim vencem i Plaketom „za naročite zasluge stečene na radu od osobitog značaja za socijalistički razvitak zemlje, a povodom završetka radova na zgradi Saveznog izvršnog veća“.

PARK

Prostor oko palate čine dve parkovske celine ukupne površine od 22 hektara, komponovane u slobodnom stilu sa mnoštvom cveća, žbunova i krošnji različitih vrsti biljaka poreklom sa svih kontinenata. Sklad objekta sa prirodnim okruženjem postignut je stepenastim postavljanjem vegetacije oko njega. Centralnu osu spoljašnjeg prostora čini plato sa fontanom u središtu.

UNUTRAŠNJOST

Ukupna površina objekta je 65.000 m2. Unutrašnjost objekta čini 6 salona koji simbolično predstavljaju mikromuzeje 6 jugoslovenskih republika- Bosna i Hercegovina, Hrvatska, Srbija, Crna Gora, Makedonija i Slovenija, 3 svečane sale i 744 kancelarijska prostora.

 

Glavnu prostoriju, salu Jugoslavija koja se prostire na 800m2, krasi  luster u formi rozete sa čeličnim kracima koji ima čak devet tona i 18 metara u prečniku. Sala Jugoslavija može da primi 2000 zvanica. Ulaz u svečanu salu moguć je kroz dva reprezentativna foajea koji su direktno povezani sa centralnim holom i stepeništem.

Svi podovi u reprezentativnom (centralnom) delu objekta izvedeni su od mermera, kabineti su prekriveni parketom, dok su u hodnicima primenjeni mermer, mozaik i keramičke pločice. Sva stepeništa obložena su granitom, vrata su rađena od politirane orahovine ili hrastovine i sa okovom od belog metala ili bronze.

Mozaik „Sutjeska“

Dominantnu tačku uređenja centralnog stepeništa predstavlja mozaik „Sutjeska“, rad slovenačkog slikara Marij Pregelja, dimenzija 90m2. Tema mozaika je jedna od najznačajnijih bitaka Drugog svetskog rata na našim prostorima. Izrađen je uglavnom od prirodnog kamena. Na dramatičan i simboličan način su prikazane teškoće koje prate povorku ranjenika i partizana.

Titov kabinet

Kabinet predsednika predstavlja radnu prostoriju koja je bila namenjena za obavljanje dnevnih državnih obaveza. Ona predstavlja  jednostavan i elegantan prostor. Prema svedočenjima njegovih savremenika, Josip Broz Tito je voleo da boravi u svom kabinetu dok je u svečanim salama dočekivao goste i diplomate.

Deo u kojem se nalazio Titov kabinet

FOAJEI

Foajei se dele na zapadni i istočni.
Zapadni foaje ispred Makedonskog i Slovenačkog salona unosi osećanje klasičnog reda.
Svi lusteri izgrađeni su od kristalnih elemenata izrađenih u bečkoj firmi „Bakalovič“ i jedini su predmet koji nije proizveden na teritoriji bivše Jugoslavije.
Tu se nalazi i tapiserija Milana Konjovića.
Istočni foaje smešten je ispred Hrvatskog salona i salona Bosne i Hercegovine.
Na zidu se nalaze 4 tapiserije u dimenzijama 3 x 2,3m a na suprotnom zidu se nalaze 4 dela slikara i grafičara Đorđa Andrejevića.

Tapiserija Sunce, Lazar Vujaklija

MAKEDONSKI (CRVENI) SALON

Ovaj salon ima najtradicionalnije uređenje i dizajniran je u skladu sa konceptom makedonskog arhitekte Dragana Bošnaskog. Salon sadrži dve drvene reljefne rozete izrađene u školi rezbarenja autora Slave Atanovskog Krstanče.

CRNOGORSKI SALON

Dekoraciju crnogorskog salona dizajnirao je arhitekta Vojislav Đokić, a inspirisan je periodom crnogorske istorije prve polovine 19. U tom duhu je izrađen i nameštaj, a ručno rađeni tepih prikazuje figure tradicionalno obučenih Crnogoraca. Na centralnom zidu dominira mozaik "Pobuna kotorskih mornara i potapanje broda Zagreb" delo Branka Filipovića Fila, koji je pozant i pod nazivom "Lovćen". Reljefna vrata koja na kojima je predstavljeno osam motiva iz crnogorske istorije delo su vajara Nebojše Mitrića.

SLOVENAČKI (PLAVI) SALON

Nacrt uređenja salona dizajnirao je slovenački arhitekta Mihajlo Šoltez. Komadi nameštaja izrađivani su od punog hrastovog drveta. Osvetljenje salona inspirisano je stalaktitima Postojinske pećine, simbola slovenačke države.

SRPSKI SALON

Srpski salon ukrašen je jedinstvenim tepisima inspirisanim slikama Lazara Vujaklije. Stubovi u sobi presvučeni su bronzom i imaju urezane određene motive iz srpske istorije iz četrdesetih godina 19. veka. Ovaj salon, pored velike sale Jugoslavije, najveća je prostorna celina, u kojoj su se u Titovo vreme održavale velike svečane prilike. Tepisi su ručno rađeni i sadrže 40 000 čvorova po m2 . Prikazuju tradicionalne srpske motive i sadrže: domaće životinje, gradove i predele Srbije.

SALON BOSNE I HERCEGOVINE

Koncept salona dizajnirao je bosanski arhitekta Zlatko Ugljen. U uređenju salona korišćeni su materijali isključivo karakteristični za Bosnu. U srednjem, isturenom zidu veličanstvena tapiserija zvana „Šuma“ koja je bila izvezena u sarajevskoj „Ćilimari“. Luster na plafonu salona realizovao je slikar i vajar Zoran Petrović, ali ga je početkom 90-ih zamenilo jednostavno neonsko osvetljenje. Sa promenama vlasti, unutrašnjost salona je mnogo puta menjana, tako da trenutna postavka nije originalna.

HRVATSKI SALON

Interijer je dizajnirao hrvatski arhitekta Vjenceslav Rihter. Obilje prirodnog osvetljenja dospeva u salon kroz 2 velike staklene površine. Luster se proteže dužinom salona i važan je element uređenja. Fresku na zidu koja prolazi duž čitavog zida kreirao je umetnik Oton Gliha. U salonu se nalazi i tapiserija Jagode Buić.

SALA JUGOSLAVIJA

Ovo je najveća i najreprezentativnija prostorija palate, koju je dizajnirao Mihailo Mika Janković. Na zidovima sadrži 3 zidne kompozicije: „Let u svemir“ - Petar Lubarda, „Ceremonijal-putevi nove Jugoslavije“ - Lazar Vujaklija i „Stvaranje nove Jugoslavije“ - Mladen Srbinović. Na plafonu ove prostorije nalazi se kristalni luster sa oko 2600 sijalica, a nalazi se ispod staklene kupole koja takođe donosi puno prirodnog svetla. Sa težinom od preko 9 tona i prečnikom od 18 m, bio je najveći luster na svetu u to vreme.

Pripremili: Ognjen Nerandžić i Milica Milović